Ζητείται πυξίδα: Ελληνικό πανεπιστήμιο-ελληνική παιδεία

Βαλτώσαν τα προβλήματα,
Βαλτώσαμε κι εμείς.
Του Δρόμου τα συνθήματα,
Ξεχάστηκαν νωρίς!

Χαμένα τα κινήματα,
Φωνάξανε χωρίς,
Του Νόμου τα προσχήματα,
Εσύ να μη τα δεις…

Της Αλλαγής μηνύματα,
Δεν άγγιξε κανείς.
Η προσφορά παθήματα
Εικόνες της ντροπής…

Μια φορά και έναν καιρό ζούσε ο Προκρούστης. Σε ένα χωριό με γίγαντες και κανονικούς ανθρώπους. Οι πρώτοι υποδούλωσαν τους δεύτερους. Αυτή η ανισότητα απασχολούσε πάντα τον Προκρούστη και έβαλε σκοπό της ζωής του να την πολεμήσει. Έφτιαξε, λοιπόν, δύο κρεβάτια, ένα για τους τεράστιους γίγαντες κι ένα για τους μικροσκοπικούς ανθρώπους. Στο μικρό κρεβάτι έβαζε τους γίγαντες και τους έκοβε τα πόδια, για να χωρέσουν… Στο μεγάλο τους ανθρώπους και τους τραβούσε με τη βία, για να ‘ταιριάξουν’…

Οι πράξεις του υπηρετούσαν την αρχή της ισότητας όλων των ανθρώπων που επιβάλλει τους γίγαντες να είναι μη γίγαντες και το αντίστροφο. Τελικά ο ήρωας μας δολοφονήθηκε. Αμετανόητος για την ιδεολογία του φώναζε ‘ Δεν έκανα κακό σε κανέναν άνθρωπο. Υπήρξα μόνο δίκαιος’. Και ζήσαμε εμείς μ’ αυτούς κι αυτοί εις βάρος μας… Αλήθεια, πόσοι Προκρούστες υπάρχουν γύρω μας… { Από τον Ελβετό Durrenmatt.}

Αφιερωμένο σε όλους εκείνους που μισούν την αμφιβολία και επιλέγουν τον εύκολο δρόμο της πίστης και του δόγματος. Ξέρετε σε ποιους αναφέρομαι : στους υποστηρικτές του σκληρού συγκεντρωτικού κράτους και στους οπαδούς της φιλελεύθερης οικονομίας.

Θα αναρωτιέστε, τι σχέση έχουν αυτά με το θέμα μας. Κι όμως, οι παραπάνω δύο άκαμπτες κοσμοθεωρίες, μονοπωλούν το ‘διάλογο’ για την Παιδεία. Στη βουλή, στα τηλεπαράθυρα, στις συνελεύσεις. Μόνο που ο διάλογος προϋποθέτει αρχικά, σύγκρουση και τελικά, σύνθεση απόψεων. Καταλαβαίνεται, τώρα, γιατί τον αποφεύγουν, αφού έχουν τη σιγουριά της απόλυτης πίστης και την έλλειψη της αμφιβολίας. Όπως ο Προκρούστης...

Προτάσεις προς συζήτηση:

 

1. Ιδιωτικά πανεπιστήμια. Εταιρίες στην εκπαίδευση

Ας κάνουμε λοιπόν έναν εικονικό διάλογο πάνω στα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Ο Α. θα πρεσβεύει την πρώτη ιδεολογία ( από το Αριστερά) και ο Δ. την άλλη (από το Δεξιά). Μη σας ξεγελούν οι όροι. Είπαμε, πρόκειται για το ίδιο νόμισμα…Θα βάλουμε στη συζήτηση μας και τον κύριο Χ. ( από το Χρήμα). Ο τελευταίος δεν έχει αξίες ή ιδέες. Ενδιαφέρεται μόνο για το προσωπικό του συμφέρον. Ξεκινάμε;

• Α.: Η παιδεία είναι δημόσιο και δωρεάν αγαθό. Σύνδεση των πτυχίων με την αγορά εργασίας(!) ·
  

• Δ. : Ναι στην ιδιωτική παιδεία για τους εξής λόγους:

α) να μη φεύγουν φοιτητές σε ιδρύματα του εξωτερικού
β) να υπάρχει ανταγωνισμός δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων
γ) να γίνουν κάποια κέντρα ελευθέρων σπουδών πανεπιστήμια
δ) να μπουν δίδακτρα στα δημόσια
ε) να χρηματοδοτείται η έρευνα του πανεπιστημίου από ιδιώτες

• Χ. : Δε με ενδιαφέρει, γιατί θα έχω πάρει πτυχίο. Άσε που δε θα βρεθεί ιδιώτης που θα επενδύσει τα χρήματα του στην εκπαίδευση.
  

Σχόλιο:
Η γνώση, η μόρφωση και η εκπαίδευση είναι αγαθά. Άρα, δεν μπορούν να υποτάσσονται σε νόμους της προσφοράς- ζήτησης, ούτε να γίνουν εμπόρευμα.

Το κράτος θέλει να μειώσει τη χρηματοδότηση του δημόσιου πανεπιστημίου είτε με δίδακτρα είτε με ιδιωτική εκμετάλλευση της έρευνας. Το κράτος θέλει να ιδρυθούν ιδιωτικά πανεπιστήμια για να σταματήσει η εκροή φοιτητών στο εξωτερικό ( 3η θέση στον κόσμο μετά από Κίνα και Ινδία) και να αυξηθεί η εισροή αλλοδαπών ( τελευταίοι στην Ε.Ε.). Έτσι, κερδίζει χρήματα από τη φορολόγηση τους.

Τα τωρινά πανεπιστήμια λειτουργούν με ακαδημαϊκά κριτήρια. Ενώ οι επιχειρήσεις θέλουν αποφοίτους που θα ξέρουν το αντικείμενο εργασίας τους τέλεια. Επίσης θέλουν έρευνα που θα αποφέρει μόνο κέρδη. Τι τους νοιάζει για το οικολογικό αυτοκίνητο του Μετσόβιου Πολυτεχνείου ή αν ο φοιτητής διδάχτηκε ιατρικό δίκαιο. Τα παραπάνω είναι ασυμβίβαστα…

Αναρωτιέμαι τι θέλουμε. Πανεπιστήμια που θα παράγουν γνώση και έρευνα ή ιδρύματα που θα παράγουν προϊόντα εμπορεύσιμα. Και τα δύο δε γίνεται…

2. Ριζική αλλαγή δομής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ( Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο):

• Από το δημοτικό μέχρι και το Λύκειο, θα διδάσκονται 2 ξένες γλώσσες και η χρήση Η/Υ. Γι’ αυτά, θα δίνονται πτυχία κρατικής πιστοποίησης
  
• Κάθε σχολείο θα έχει υπερσύγχρονες βιβλιοθήκες και Η/Υ
  
• Θα διδάσκονται κυρίως: κλασική παιδεία (αρχαία, ιστορία κ.λπ.), στοιχειώδη μαθηματικά, φιλοσοφία, κοινωνικές επιστήμες. Αλλαγή βιβλίων.
  
• Συχνές εργασίες των μαθητών πάνω σε πολλά θεματικά πεδία που απαιτούν αναζήτηση πληροφοριών, κριτική σκέψη, βιβλιογραφία
  
• Αξιολόγηση των καθηγητών από: μαθητές, σύλλογο γονέων και ανεξάρτητη επιτροπή της τοπικής αυτοδιοίκησης

3. Αλλαγή τρόπου εισαγωγής στα πανεπιστήμια:

• Κατάργηση πανελλαδικών εξετάσεων και βάσης του δέκα.
  
• Ο βαθμός απολυτηρίου να αποτελεί το κριτήριο εισόδου στα πανεπιστήμια
  
• Στο τέλος του Λυκείου θα γίνεται μηχανογραφικό προτίμησης σχολών και όχι τμημάτων
  
• Οι νέοι φοιτητές, ανάλογα με τον βαθμό τους, θα εισέρχονται για ένα έτος σε σχολές και όχι σε τμήματα. (π.χ. σε σχολή υγείας). Τα πρώτα μαθήματα εξάλλου είναι κοινά
  
• Ανάλογα με την επίδοση τους [εργασίες (π.χ. 20%), εξεταστική (π.χ. 30%) βαθμός απολυτηρίου (π.χ.50%)] θα κατανέμονται στα αντίστοιχα τμήματα. (π.χ. ιατρική, φαρμακευτική, οδοντιατρική, νοσηλευτική)
  
• Ο αριθμός φοιτητών θα καθορίζεται από την πανεπιστημιακή κοινότητα.
  
• Όσοι απέτυχαν, θα μπορούν να ξαναπροσπαθήσουν, με τον ίδιο τρόπο, την άλλη χρονιά.

4. Δομικές αλλαγές στον τρόπο διδασκαλίας και στη θεσμική λειτουργία των πανεπιστημίων.

• Γενναία αύξηση χρηματοδότησης
  
• Αξιολόγηση των καθηγητών από φοιτητές, ανεξάρτητη επιτροπή και υπουργείο
  
• Αυτοδιοίκηση
  
• Συμμετοχή των φοιτητών στα όργανα συνδιοίκησης σε αναλογία ένα προς ένα με τους καθηγητές
• Καθολική ψηφοφορία για εκλογή Πρύτανη
• Εκσυγχρονισμός κτηρίων και βιβλιοθηκών
• Αλλαγή του αναχρονιστικού συστήματος εξετάσεις- παραδόσεις: Εργασίες από φοιτητές, υποχρεωτικά εργαστήρια-φροντιστήρια, λίγες παραδόσεις από το αμφιθέατρο που όμως θα έχουν μορφή διάλεξης ή στρογγυλής τράπεζας. Ο βαθμός θα είναι αποτέλεσμα των εξετάσεων (60%) και των εργασιών (40%) σε κάθε μάθημα.
  
• Πολλαπλά δωρεάν συγγράμματα. Πρόσβαση στις βιβλιοθήκες για άλλες πηγές.

Στην ψυχή μου αντηχούν κάποιοι στίχοι των Κατσιμιχαίων:
‘ Μένω μονάχος στο παρών μου
να σώσω οτιδήποτε αν σώζεται
κι ας έχω τις συνέπειες του νόμου
συνένοχο στο φόνο δε θα μ’ έχετε.’

Κλείνω το αφιέρωμα όπως το άρχισα: ‘ Η πολιτική δεν είναι η τέχνη του εφικτού, είναι η επιλογή μεταξύ του δυσάρεστου και του καταστρεπτικού’(Γκάλμπρεϋθ)